Ο στόχος του άρθρου “Διατροφή και Καρκίνος: Χρήσιμες Συμβουλές Διατροφής για Καρκινοπαθείς ανάλογα με την Θεραπεία” που ακολουθεί, είναι να κατανοήσει ο καρκινοπαθής ασθενής την συμβολή της διατροφικής υποστήριξης στη μάχη κατά του καρκίνου.
Τα κύρια σημεία της διατροφικής υποστήριξης ενός καρκινοπαθούς είναι τα εξής:
- Η διατροφή είναι ουσιώδης να πραγματοποιείται παράλληλα με την χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, ορμονοθεραπεία την οποία κρίνει ο θεράπων ιατρός ή πριν ή μετά από ένα μεγάλο χειρουργείο.
- Η διατροφική παρέμβαση είναι υψίστης σημασίας, γιατί βοηθά στην καλύτερη “λειτουργία – δράση” των φαρμάκων – θεραπεία.
- Βοηθά στην αντιμετώπιση κάποιων πιθανών παρενεργειών π.χ: απώλεια βάρους, απώλεια δύναμης, ανορεξία, αλλαγές στην γεύση, ναυτία, διάρροια, δυσκοιλιότητα, ενοχλήσεις στα άνω και κάτω άκρα, κατάθλιψη.
- Αυξάνει την επιβίωση και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Ο στόχος είναι να διατηρεί τις δυνάμεις του καθ’ όλη την διάρκεια της χημειοθεραπείας, ακτινοθεραπείας, ανοσοθεραπείας, ορμονοθεραπείας ή οποιαδήποτε μορφή θεραπείας.
Η διατροφή του καρκινοπαθούς ασθενή επηρεάζει την θεραπεία;
Αν πάσχετε από καρκίνο είναι πολύ πιθανό να λαμβάνετε κάποια μορφή θεραπείας, π.χ. χειρουργική επέμβαση, ανοσοθεραπεία, ορμονοθεραπεία, χημειοθεραπεία και/ ή ακτινοβολία. Η μειωμένη πρόσληψη τροφής θα επηρεάσει το επίπεδο των λαμβανόμενων θρεπτικών συστατικών και φυσικά την ίδια την θεραπεία.
Η πρώτη προτεραιότητα σε κάθε πρόγραμμα διατροφής κατά τη διάρκεια της θεραπείας είναι να καλύπτει τις ανάγκες του καρκινοπαθούς ασθενούς σε θερμίδες και πρωτεΐνες και να βοηθήσει την δράση των φαρμάκων – θεραπείας. Αν κάποιος καρκινοπαθής ασθενής δεν τρώει αρκετά και εξατομικευμένα, ανάλογα με την μορφή θεραπείας και τον τύπο καρκίνου, για να καλύψει αυτές τις θερμίδες και τα θρεπτικά συστατικά, τότε θα αρχίζει να χάνει βάρος, μυϊκή μάζα, δύναμη, φυσική αντοχή και μπορεί να επηρεάσει και την θεραπεία αρνητικά.
Τι πρέπει να κάνω διατροφικά στην έναρξη της θεραπείας για να ολοκληρωθεί σωστά?
Στην έναρξη της θεραπείας μπορεί να νιώθετε αρκετά καλά ώστε να συνεχίζετε να διατρέφεστε όπως πριν. Καθώς όμως η θεραπεία συνεχίζεται, κάποιες πιθανές παρενέργειες, όπως απώλεια βάρους, ανορεξία, ενοχλήσεις στο στόμα και στο φάρυγγα, αλλαγές στην γεύση, ξηροστομία, ναυτία & έμετο, διαρροϊκές κενώσεις, δυσκοιλιότητα ή ακόμα και κατάθλιψη και θα σας εμποδίσουν από το να λαμβάνετε τις τροφές που έχει ανάγκη ο οργανισμός σας.
Λόγω της θεραπείας σας, ίσως συναντήσετε κάποιες δυσκολίες στο να ακολουθήσετε μια κανονική-ισορροπημένη διατροφή. Επιπλέον, η εξέλιξη της ασθένειας και της θεραπείας σας, μπορεί να επηρεάσει την όρεξη σας. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να κινδυνεύσετε από θερμιδικό και πρωτεϊνικό υποσιτισμό, παράγοντα που ευθύνεται για την επιδείνωση της κατάστασής σας αλλά και τη μη ολοκλήρωση της όποιας θεραπείας.
Ο ανεπαρκής διατροφικός σχεδιασμός αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα?
Ο θερμιδικός και πρωτεϊνικός υποσιτισμός προκαλείται από:
- ανεπαρκή λήψη τροφής,
- ή ανεπαρκή διατροφικό σχεδιασμό,
- ή ανεπαρκή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών που απαιτούνται για την κάλυψη των μεταβολικών απαιτήσεων. Ο υποσιτισμός αυτός, αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, εξασθενεί τον οργανισμό και μειώνει την ανοχή στη θεραπεία. Για αυτούς τους λόγους, οι ειδικοί επιμένουν στη σημασία της λήψης πρωτεϊνών και θερμίδων. Καθώς επίσης και στη λήψη των βιταμινών και των ιχνοστοιχείων που είναι απαραίτητα.
Να είστε πολύ προσεκτικοί στις «δίαιτες-μόδα» και στα προϊόντα που υπόσχονται να «γιατρέψουν» την ασθένειά σας. Οι δίαιτες αυτές και τα «γιατροσόφια», σπάνια εφοδιάζουν τον οργανισμό σας με τις απαραίτητες θερμίδες, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Ακόμα και αν είστε υπέρβαρος, πρωταρχικός σας στόχος θα πρέπει να είναι, να διατηρήσετε το σωματικό σας βάρος, ακολουθώντας ένα σωστά σχεδιασμένο εβδομαδιαίο πρόγραμμα διατροφής που θα ενισχύει την αντικαρκινική θεραπεία σας.
Διατροφή και Καρκίνος: Χρήσιμες Συμβουλές Διατροφής για Καρκινοπαθείς ανάλογα με την Θεραπεία
Με ένα καλά σχεδιασμένο εβδομαδιαίο πρόγραμμα διατροφής για καρκινοπαθείς και με τα σωστά τρόφιμα θα είστε σε θέση να διατηρήσετε τις δυνάμεις και όλα τα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό σας τις περιόδους της θεραπείας. Είναι πολύ σημαντικό να μάθετε να προσαρμόζετε τη διατροφή σας στις εκάστοτε ανάγκες σας.
Η σημασία της εξατομικευμένης θρεπτικής υποστήριξης – διατροφής στον καρκίνο
Η διατροφική υποστήριξη στον καρκίνο βελτιώνει την πρόγνωση. Επίσης βελτιώνει την απάντηση και μειώνει τις επιπλοκές στην χειρουργική θεραπεία, την χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Έτσι αυξάνει την επιβίωση και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς, με στόχο να διατηρεί τις δυνάμεις του και να μην αλλάζει η καθημερινότητα του, μειώνοντας τις πιθανές παρενέργειες της όποιας θεραπείας. Έτσι δεν χάνει συνεδρίες θεραπείας, ολοκληρώνοντας τες πιο εύκολα και χωρίς αναβολές με καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Άρα ο στόχος είναι να διατηρηθεί ικανοποιητική πρόσληψη όλων των θρεπτικών ουσιών καθ΄ όλη την διάρκεια της θεραπείας, είτε χημειοθεραπεία, είτε ανοσοθεραπεία, είτε ακτινοθεραπεία, είτε ορμονοθεραπεία.
Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει διατροφική επίδραση σε όλες τις μορφές καρκίνου, κυρίως όμως στις παρακάτω:
- καρκίνος στο πάγκρεας,
- καρκίνος του μαστού,
- μελάνωμα,
- καρκίνος του οισοφάγου,
- καρκίνος του στόματος,
- καρκίνος του λάρυγγα,
- καρκίνος του πνεύμονα,
- καρκίνος του στομάχου,
- καρκίνος του προστάτη,
- καρκίνος του ήπατος,
- καρκίνος του παχέος εντέρου,
- καρκίνος των σιελογόνων αδένων,
- καρκίνος της χοληδόχου κύστεως,
- καρκίνος του τράχηλου της μήτρας,
- καρκίνος του ενδομήτριου,
- καρκίνος των ωοθηκών,
- καρκίνος των οστών,
- καρκίνος του εγκεφάλου,
- λευχαιμία,
- καρκίνος του νεφρού,
- καρκίνος της ουροδόχου κύστεως,
- καρκίνος του θυρεοειδούς
Η διατροφική κατάσταση του ασθενούς επηρεάζει τον καρκίνο;
Η Ανίχνευση Διατροφικού Κινδύνου εκτιμά την υποθρεψία του ασθενούς και κατ’ επέκταση τις διατροφικές απαιτήσεις του, ανάλογα με την μορφή θεραπείας και τον τύπο καρκίνου.
Πιο αναλυτικά, κατά τη διαδικασία ανίχνευσης συλλέγονται στοιχεία του διατροφικού προφίλ του κάθε ασθενούς. Αυτά αξιολογούνται με στόχο την βελτίωση του διατροφικού του σχήματος και τη σωστή αντιμετώπιση πιθανής υποθρεψίας. Σε περίπτωση εντοπισμού διατροφικού προβλήματος, καθορίζεται η διατροφική παρέμβαση. Με αυτόν τον τρόπο, η Ανίχνευση Διατροφικού Κινδύνου συμβάλει όχι μόνο στην ταχύτερη ανάρρωση αλλά και στη μέγιστη ανταπόκριση στη θεραπεία.
Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα εφαρμόζεται σε κορυφαία νοσοκομεία του εξωτερικού, βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και διεθνώς εδραιωμένες μεθόδους. Έχει εγκριθεί από διεθνείς φορείς όπως την Αμερικανική Εταιρεία Παρεντερικής & Εντερικής Διατροφής (ASPEN) και την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παρεντερικής & Εντερικής Διατροφής (ESPEN).
Διατροφικά συμπληρώματα, καρκίνος και διατροφικές οδηγίες επιβίωσης για τον καρκινοπαθή ασθενή
Τα διατροφικά συμπληρώματα που λαμβάνουν οι καρκινοπαθείς ασθενείς τις περισσότερες φορές δεν πρέπει να αντικαθιστούν αλλά να συμπληρώνουν όταν χρειάζεται τα εξατομικευμένα διατροφικά προγράμματα που πρέπει να ακολουθούν οι καρκινοπαθείς ασθενείς.
Εάν σκέφτεστε να ξεκινήσετε να παίρνετε διατροφικά συμπληρώματα, ή εάν έχετε ήδη ξεκινήσει να τα χρησιμοποιείτε, μπορούμε να σας βοηθήσουμε να τα επανεξετάσετε.
Διατροφικά συμπληρώματα πρέπει να συστήνονται και να συνταγογραφούνται, όταν υπάρχει καρκινική καχεξία, μείωση του μυϊκού ιστού, πτώση του ανοσοποιητικού ή η τροφή του ασθενούς δεν είναι επαρκής.
Η χρήση των συμπληρωμάτων πρέπει να ορίζεται και να ελέγχεται από τον κλινικό διαιτολόγο μετά από προσεκτική αξιολόγηση.
Υπάρχουν περίοδοι στη θεραπεία ή νοσηλεία ενός ασθενούς που η σίτιση από το στόμα είναι ανεπαρκής ή και απολύτως αδύνατη, λόγω νόσησης ή ταυτόχρονης παρουσίας πολλών νοσημάτων στον ίδιο ασθενή. Αποτέλεσμα αυτού να μην καλύπτονται οι ανάγκες του οργανισμού σε θερμίδες, πρωτεΐνες και όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και να υπάρχει κίνδυνος μη ολοκλήρωσης της θεραπείας. Κατά συνέπεια ο ασθενής να οδηγείται σε υποθρεψία. Ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που το σώμα νοσεί είναι απαραίτητο να μεριμνούμε για τη θρέψη του ασθενούς, αφού η υποθρεψία θα οδηγήσει στην αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος και θα σταθεί εν τέλει εμπόδιο στην όποια θεραπεία.
Όταν ο ασθενής με καρκίνο δεν τρώει, τι μπορώ να κάνω; – οδηγίες διατροφής καρκινοπαθών
Αρχικά, ο σωστός σχεδιασμός και η ένταξη σκευασμάτων ειδικής διατροφής – συμπληρώματα (από το στόμα) στο διαιτολόγιο του ασθενούς. Στόχος είναι η κάλυψη των αναγκών του οργανισμού του, η βελτίωση των δυνάμεων και η διατήρηση του σωματικού του βάρους. Η φυσιολογική σίτιση από το στόμα είναι η προτιμότερη οδός και θα πρέπει να χρησιμοποιείται πάντα, εφόσον είναι δυνατόν. Είναι αναγκαίο να αναφερθεί ότι η καλύτερη διατροφική υποστήριξη θα προέλθει με το συνδυασμό κανονικής τροφής και συμπληρωμάτων, διότι τα διατροφικά συμπληρώματα δεν πρέπει να αντικαθιστούν τα φυσικά τρόφιμα, αλλά να συμπληρώνουν όταν χρειάζεται. Επίσης η χρήση τους είναι αναγκαίο να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή και σχεδιασμό από το διαιτολόγο του ασθενούς και να πραγματοποιείται συχνά επανεξέταση για τη χορήγησή τους.
Στις περιπτώσεις που η δια του στόματος σίτιση είναι πιο δύσκολη (π.χ. λόγω μειωμένης λειτουργικότητας του πεπτικού σωλήνα ή μειωμένης ικανότητας κατάποσης κλπ.) περιορίζεται η θρεπτική υποστήριξη από αυτή την οδό, διότι συχνά δεν είναι δυνατόν να καλύψει το σύνολο των ενεργειακών απαιτήσεων του ασθενούς. Για το λόγο αυτό, ο ασθενής θα λάβει επιπλέον εντερική ή περιφερική παρεντερική ή ολική παρεντερική σίτιση, που αποτελούν μεθόδους τεχνητής διατροφής, στοχεύοντας στην πλήρη κάλυψη των αναγκών του. Ωστόσο, ακόμα και ως συμπληρωματική των άλλων μεθόδων, η από του στόματος διατροφή θα πρέπει να ενθαρρύνεται, εφόσον είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί και δεν θα δημιουργήσει επιπλοκή στην κατάσταση του ασθενούς.
Εντερική διατροφή στον καρκινοπαθή ασθενή:
Η εντερική διατροφή πρέπει πάντοτε να προτιμάται από την παρεντερική, εφόσον αυτό είναι δυνατόν, αφού χρησιμοποιεί τον πεπτικό σωλήνα, δηλαδή την φυσιολογική πεπτική οδό και παρουσιάζει λιγότερες επιπλοκές από την παρεντερική διατροφή. Οι οδοί χορήγησης της εντερικής διατροφής είναι η ρινική κοιλότητα (σίτιση μέσω ρινογαστρικού, ρινοδωδεκαδακτυλικού, ρινονηστιδικού καθετήρα), η κοιλιακή χώρα (σίτιση μέσω γαστρικού καθετήρα) και η νήστιδα (σίτιση μέσω νηστιδικού καθετήρα).
Παρεντερική διατροφή στους καρκινοπαθείς ασθενείς:
Συστήνεται σε περιπτώσεις μη λειτουργικού πεπτικού σωλήνα (απόφραξη, ειλεός κλπ.), σε σοβαρή υποθρεψία, σε σοβαρές διάρροιες και άλλες καταστάσεις που καθιστούν αδύνατη τη χρήση του πεπτικού σωλήνα.
Στόχος της χρήσης των εναλλακτικών οδών σίτισης είναι η επαρκής θρεπτική υποστήριξη του ασθενούς, η διατήρηση των δυνάμεων του και η εξασφάλιση ποιοτικότερου τρόπου ζωής, βοηθώντας τον φυσικά να είναι ανθεκτικός και να καταφέρει να υποστηρίξει οργανικά τις εκάστοτε θεραπείες μειώνοντας έτσι τον χρόνο νοσηλείας και ανάρρωσης του. Και στην εντερική και παρεντερική σίτιση μπορούν να χορηγηθούν σκευάσματα ειδικής διατροφής, τα οποία θα δώσουν τις θερμίδες, τις πρωτεΐνες και τα λοιπά θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός σε μικρούς ή μεγάλους όγκους, ανάλογα με την ανεκτικότητα ή το είδος της σίτισης, και χωρίς να επιβαρύνουν άλλο το σώμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το κόστος των μεθόδων αυτών καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία, εφόσον πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις.
Πρέπει να αξιολογεί αυτά που διαβάζει ένας καρκινοπαθής ασθενής;
Τα άτομα που έχουν διαγνωσθεί με καρκίνο έχουν υψηλά κίνητρα για να βελτιώσουν την υγεία τους. Ενδιαφέρονται και αναζητούν συχνά πληροφορίες από «ειδικούς», συζητούν με φίλους και την οικογένεια τους και αναζητούν πληροφορίες στο διαδίκτυο. Θέλουν να βρουν τρόπους να «νικήσουν» ή να μειώσουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης του καρκίνου. Διαβάζουν ευρύτερα και κάνουν ερωτήσεις στην προσπάθειά τους να κάνουν υγιεινές – σωστές αλλαγές. Παρόλα αυτά, οι έρευνες που σχετίζονται με την επιβίωση από τον καρκίνο είναι ακόμα σε πρώιμα στάδια.
Αξιόπιστες, βασισμένες σε έρευνες πληροφορίες, δύσκολα μπορεί να βρεθούν. Ο διαχωρισμός της πραγματικότητας από τη φαντασία, είναι σημαντική και κάτι που πρέπει να θυμάστε την επόμενη φορά που θα ακούσετε ή θα διαβάσετε κάτι σχετικό με τον καρκίνο το οποίο ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό. Η καλύτερη επιλογή είναι να στρέφεστε στην αναζήτηση αξιόπιστων πληροφοριών από πηγές με τεκμηριωμένες συστάσεις. Με την ενημέρωση διαθέσιμη παντού, είναι πιο σημαντικό από ποτέ όλοι να καταλάβουν ότι δεν είναι όλες οι πληροφορίες εξίσου αξιόπιστες, και ότι μία μελέτη που δημοσιεύεται απλά σε μια εφημερίδα δεν αποτελεί ένδειξη για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το πρότυπο ενός υγιεινού γεύματος ή της σωστής προσέγγισης.
Οδηγίες διατροφής στον καρκίνο, για ολοκληρωμένη διατροφική πρόσληψη:
- Ξέρουν πώς να αξιολογούν και να ερμηνεύουν τις διατροφικές πληροφορίες που διαβάζουν;
- Πρέπει να καταναλώνουν μόνο τρόφιμα βιολογικής καλλιέργειας;
- Πως ανεβάζουν διατροφικά το σίδηρο και τη βιταμίνη C και ποιες είναι οι κύριες διατροφικές πηγές αυτών;
- Πως θα αυξήσουν σωστά τις θερμίδες και την πρωτεΐνη που θα πρέπει να λαμβάνουν, όταν βρίσκονται σε θεραπεία;
- Τι πρέπει να κάνουν όταν υπάρχει μεγάλη απώλεια βάρους;
- Αντιστρέφεται η καρκινική καχεξία;
- Πρέπει να πάρουν διατροφικά συμπληρώματα στον καρκίνο; Επηρεάζεται η θεραπεία;
- Τι συμβάλλει στη χρόνια λοίμωξη;
- Η σωστή διατροφή έχει αντίκτυπο σε μοριακό επίπεδο;
- Τι πρέπει να κάνουν σε περίπτωση εμφάνισης ουδετεροπενίας- λευκοπενίας (μείωσης των λευκοκυττάρων) μετά από χημειοθεραπεία;
- Πως μπορούν να αντιμετωπίσουν τη ναυτία, τον έμετο και τις διαρροϊκές κενώσεις μετά από χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία;
- Τι κάνουν όταν υπάρχει αλλοίωση στη γεύση και ξηροστομία;
- Πως αντιμετωπίζουν τις πιθανές ενοχλήσεις στο στόμα και τον φάρυγγα μετά από τη θεραπεία;
- Πως πρέπει να προετοιμάζει το φαγητό του ένας καρκινοπαθής ασθενής σε τέτοιες περιπτώσεις;
- Η θεραπευτική άσκηση θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντοχή του σώματος κατά τη διάρκεια της θεραπείας κατά του καρκίνου;
- Ποιος ο ρόλος της διατροφής, του κλινικού διαιτολόγου και του τρόπου ζωής στη μείωση του κινδύνου επανεμφάνισης του καρκίνου;
- Γιατί είναι σημαντικό ο καρκινοπαθής ασθενής να έχει ένα συγκεκριμένο διαιτολόγιο;
- Τι πρέπει να τρώει ο ασθενής μετά από μια επέμβαση Whipple – επέμβαση παγκρέατος;
- Πως σχετίζεται η διατροφή με την χορήγηση παγκρεατικών ενζύμων και τι πρέπει να γνωρίζει ο καρκινοπαθής ασθενής για τα παγκρεατικά ένζυμα;
Οι ασθενείς που έχουν θεραπευτεί από τον καρκίνο χρειάζονται συμβουλές διατροφής?
Οι ασθενείς που έχουν θεραπευτεί από τον καρκίνο χρειάζονται συμβουλές και κατευθύνσεις υγιεινού τρόπου διατροφής με στόχο τον έλεγχο άλλων παθολογικών καταστάσεων που συνυπάρχουν (καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδης διαβήτης, αρτηριακή υπέρταση κλπ.) αλλά και την πρόληψη υποτροπής της νόσου ή της εμφάνισης άλλων μορφών καρκίνου.
Καρκίνος: διατροφή και μορφή θεραπείας – ο ρόλος του διαιτολόγου είναι κομβικός στην εκτίμηση, αντιμετώπιση και παρακολούθηση των διαταραχών της θρέψης των καρκινοπαθών.
Συνοπτικά, να θυμάστε τα εξής:
- Η διατροφή είναι ουσιώδης να πραγματοποιείται παράλληλα με την όποια θεραπεία κρίνει ο θεράπων ιατρός.
- Η διατροφική παρέμβαση είναι υψίστης σημασίας, γιατί βοηθά στην καλύτερη “λειτουργία – δράση” των φαρμάκων – θεραπεία.
- Βοηθά στην αντιμετώπιση κάποιων πιθανών παρενεργειών. Πχ: απώλεια βάρους, απώλεια δύναμης, ανορεξία, αλλαγές στην γεύση, ναυτία, διάρροια, δυσκοιλιότητα, ενοχλήσεις στα άνω και κάτω άκρα, κατάθλιψη.
- Αυξάνει την επιβίωση και βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Ο στόχος είναι να διατηρεί τις δυνάμεις του καθ’ όλη την διάρκεια της θεραπείας.
- Το ιδανικό βάσει μελετών είναι να ξεκινάει 2 εβδομάδες πριν την έναρξη της θεραπείας.
Διατροφή και Καρκίνος: Χρήσιμες Συμβουλές Διατροφής για Καρκινοπαθείς ανάλογα με την Θεραπεία: Και να θυμάστε… η επιστήμη της διατροφής παρέχει τη δυνατότητα η αντιμετώπιση του ασθενούς να γίνεται πιο ολοκληρωμένη, ταχεία, εξατομικευμένη και επιτυχημένη.