Δεδομένου ότι η υποθρεψία στην χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί σημαντικό κλινικό πρόβλημα που είναι ικανό να αυξήσει τον κίνδυνο θνησιμότητας, ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης υποθρεψίας είναι αναγκαίο να δεχθούν διατροφική παρέμβαση – υποστήριξη.
Υπάρχουν 3 πλάνα διατροφικής προσέγγισης:
- Εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής πλούσιο σε θερμίδες και πρωτεΐνες, χωρίς ONS (ONS – Σκευάσματα Ειδικής Διατροφής από το Στόμα)
- Αν δεν είναι αποδοτικό το 1, Εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής πλούσιο σε θερμίδες και πρωτεΐνες και συμπληρωματική ενίσχυση με σκευάσματα ειδικής διατροφής από το στόμα (ONS)
- Αν δεν είναι αποδοτικά το 1 και το 2,τότε χρειάζεται τεχνητή εντερική διατροφή
Στα πλαίσια της από του στόματος εξατομικευμένης διατροφής, (με ή χωρίς ONS), διατροφή τροποποιημένης υφής (πολτοποιημένα, τριμμένα ή υδρική διατροφή προσεκτικά σχεδιασμένη) προτιμάται σε ασθενείς με δύσπνοια, διότι απαιτείται ελάχιστο ή καθόλου μάσημα και ακολουθεί εύκολη κατάποση.
Είναι ευρέως γνωστό πως η ποσότητα και η ποιότητα της διατροφής σχετίζονται με τον αερισμό και συνδέονται με τις απαιτήσεις του οργανισμού σε οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας.
Παλαιότερα θεωρούνταν πως διατροφή ΥΨΗΛΗ ΣΕ ΛΙΠΟΣ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΗ ΣΕ ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ σε ασθενείς με μη επεμβατικό μηχανικό αερισμό ήταν επωφελής για τη βελτιστοποίηση της χρήσης του οξυγόνου και την ελαχιστοποίηση παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα.
Αυτή η πρακτική ωστόσο αμφισβητήθηκε εξαιτίας περιορισμών και διαψεύστηκε, αφού πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι η αποφυγή υπερφόρτωσης του οργανισμού με θερμίδες και η παροχή μεγάλης ποσότητας υποστρώματος που πρέπει να οξειδωθεί είναι πιο κρίσιμα. Η καθυστερημένη κένωση του στομάχου από την κατανάλωση «επιθετικής» τροφής και οι πιθανές επιπτώσεις στην υποστήριξη της αναπνοής, μπορούν περαιτέρω να επιβαρύνουν το αναπνευστικό σύστημα.
Φάνηκε πως σε ασθενείς που χορηγήθηκαν υγρά ONS, πλούσια σε υδατάνθρακες μειώθηκε η δύσπνοια σε αντίθεση με αυτούς που έλαβαν ισοθερμιδικά υγρά ONS πλούσια σε λίπος, καθώς έχουν μεγαλύτερο χρόνο διέλευσης. Επίσης ευεργετική φάνηκε και η πρόσληψη τροφής σε μικρές δόσεις, τακτικά μέσα στην ημέρα.
Τέλος, σχετικά με την τεχνητή εντερική διατροφή, σε ασθενείς με μη επεμβατική μηχανική υποστήριξη της αναπνοής εξετάστηκε η διατροφή με τροφή εμπλουτισμένη με εικοσιπεντανοϊκό και γ-λινολεϊκό σε σύγκριση με τροφή απλά πλούσια σε λίπος και τα συμπεράσματα ήταν τα ακόλουθα:
Όσοι έλαβαν τροφή πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα μέσω τεχνητής εντερικής διατροφής παρουσίασαν:
- Καλύτερη οξυγόνωση από την 4η ημέρα
- Μικρότερες απαιτήσεις σε αερισμό
- Μειωμένη θνησιμότητα
Συνοπτικά, οι ασθενείς με ΧΑΠ, χωρίς μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, είναι απαραίτητο να κάνουν τακτικά τεστ ανίχνευσης διατροφικού κινδύνου και η επάρκεια της διατροφικής τους πρόσληψης είναι αναγκαίο να εξετάζεται συστηματικά. Συνιστάται ΠΑΝΤΑ η έγκαιρη παραπομπή σε κλινικό διαιτολόγο – διατροφολόγο και η έναρξη διατροφικής υποστήριξης σε ασθενείς που διαπιστώνεται ότι βρίσκονται σε διατροφικό κίνδυνο (μέτριο ή υψηλό). Να σημειωθεί ότι σε ασθενείς με ΧΑΠ με υποστήριξη της αναπνοής, οι διατροφικές ανάγκες ποικίλουν, καθώς άλλοι έχουν φυσιολογικό μεταβολισμό, άλλοι είναι υπομεταβολικοί και άλλοι υπερμεταβολικοί, γι’ αυτό το λόγο είναι απαραίτητη η διατροφική αξιολόγηση και σε αυτούς, ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τέλος, τα τρέχοντα επιστημονικά δεδομένα προτείνουν τη χρήση υψηλών σε ενέργεια και πρωτεΐνη και χαμηλών σε όγκο σκευασμάτων ειδικής διατροφής από το στόμα (ONS) με στόχο τη μεγιστοποίηση την πρόσληψης τροφής από το στόμα, όμως αν η ποσότητα που λαμβάνουν οι ασθενείς δεν επαρκεί είναι απαραίτητό να εξεταστεί η πιθανότητα έναρξης εντερικής ή/και παρεντερική διατροφής.
Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι, ότι η σωστή θρεπτική υποστήριξη δεν βελτιώνει μόνο τη διατροφική κατάσταση του ασθενούς, αλλά και τη μυϊκή δύναμη του αναπνευστικού και την ποιότητα ζωής. Τέλος, όταν η επιστήμη της Διαιτολογίας συνεργάζεται με την επιστήμη της Ιατρικής τότε η αντιμετώπιση του ασθενούς να γίνεται πιο ολοκληρωμένη, ταχεία, εξατομικευμένη και επιτυχημένη.